ff serieus...
Hoe word je een beweging

Verantwoordelijkheid opschalen

Als beweging wil je groeien! Dat zit nu eenmaal in de vorm ingebakken. Plus: je wilt belangrijke verandering tot stand brengen en met meer mensen heb je meer bereik. Je begint met jouw eigen idee of het idee van een kleine club mensen en daar ga je/gaan jullie een groep mensen omheen formeren. Dan ga je stappen maken, ga je de eerste stap van het geld regelen, dan meerdere financiers en dan maak je wellicht stappen naar een groot budget of schaal je op een andere manier op.

Een gevolg hiervan is dat je de verantwoordelijkheid ook steeds verder wilt delen. Het delen van verantwoordelijkheden is essentieel om die beweging op te schalen. Je kunt niet alle verantwoordelijkheid bij jezelf of een klein clubje houden. Dan ben jij de remmende factor: jouw capaciteit of de capaciteit van het kerngroepje. Het is nodig dat je verantwoordelijkheden geeft aan andere personen om een groter bereik te kunnen hebben. Anders zet je niks in beweging.

Of juist stoppen?

Of wil je eigenlijk niet verder groeien of langer doorgaan? Of weet je het nog niet? Het is sowieso goed om af en toe na te denken over jouw zonsondergang. Wanneer wil je ermee stoppen? Wat wil je dan bereikt hebben? Of wil je juist stoppen als het niet goed lukt? Wat is voor jou/jullie de ondergrens? Wanneer loont het niet meer om nog tijd in de beweging te stoppen?

Luister naar dit interview met Marije van den Berg.
Aflevering #3 De existentiële crisis: stoppen of doorgaan?

Kies je voor de cyclus van een organisme? Wil je de geboorte en ontplooiing van je beweging tot stand laten komen en laat je het daarna aan zijn lot over? Of wil je ook het stadium daarna begeleiden of een bepaalde betrokkenheid behouden? Als je dat laatste wilt, lees dan het onderstaande door over de verschillende manieren van opschalen en borgen van jouw beweging of de gewenste verandering.

Hoe ziet opschalen er uit?

Heb je je als beweging inmiddels bewezen? Iets teweeggebracht? Breng je een geluid dat er nog niet was? Of kun je al resultaten laten zien? Kun je beargumenteren wat daar de meerwaarde van is?

Denk na over een volgende stap. Sluiten de resultaten van jouw beweging aan bij een (belangrijke) behoefte van jouw bedrijf of van de politiek? Kun je dat beargumenteren? In dat geval lukt het je misschien grotere budgetten te regelen voor jouw beweging of vinden de cultuur of andere elementen van jouw beweging een plek in de bedrijfscultuur of in ‘het systeem’.

Over het algemeen kun je stellen dat opschalen op verschillende manieren kan:

1. Je laat je beweging steeds groter groeien.
2. Je maakt je beweging niet per se groter, maar herhaalt datgene wat je hebt gedaan op andere plekken.
3. Je voegt elementen of uitkomsten van jouw beweging toe aan andere nieuwe ontwikkelingen of entiteiten. Mogelijk aan andere nieuwe bewegingen.
4. Je maakt inzichten, uitkomsten, de cultuur of andere elementen van jouw beweging op de een of andere wijze onderdeel van ‘het systeem’.

Meer inzichten over opschalen van Platform 31 in deze presentatie van het Ministerie van I&W.

Uiteraard heb je hier voor de bijbehorende budgetten voor nodig.

Een andere vorm?

Toen Water Sensitive Rotterdam, de voorganger van Rotterdams WeerWoord, een aantal jaren liep en succesvol was, dacht het kernteam na of we wilden blijven voortbestaan en zo ja, in welke vorm. Samen met DRIFT hebben we interviews gedaan om te polsen hoe mensen ons zagen en of ze vonden dat we de beweging al los konden laten. Over het algemeen vonden onze volgers en de omgeving van niet. We ging dus door. Dat was zeker. Maar in welke vorm? We hebben toen o.a. nagedacht over de vorm van een academy voor ambtenaren of een ontmoetingshub aan de rand van de gemeente voor ambtenaren en mensen uit de stad. We hebben uiteindelijk gekozen om in dezelfde vorm verder te gaan, maar het aansturende team flink uit te breiden met mensen uit de stad, om de verantwoordelijkheid en het bereik verder op te schalen.

Een andere rechtsvorm?

Een andere manier om te borgen wat jouw beweging teweegbrengt, is door een aanpassing te doen in de rechtsvorm van jouw beweging of van jezelf als aanjager/van jullie als aanjagers. Kies je er misschien voor om verder te gaan als stichting, vereniging of (sociale) onderneming?

Wil je evolueren tot een vorm waarin mensen geld naar je overmaken, bijvoorbeeld als contributie of sponsoring? Dan is het verstandig om een stichting of vereniging te worden of een bedrijfsvorm te kiezen. Als privé-persoon krijg jij geen geld van een overheid – anders dan in de vorm van subsidie. Laat staan substantiële bedragen. Trek je de beweging in nauwe samenwerking met een aantal andere personen? Of is de beweging een co-creatie van meerdere organisaties en bedrijven? Of, wil je het als een aparte entiteit buiten je bedrijf neerzetten? Of wil je misschien een ondersteunende kracht in dienst nemen? Dit kunnen allemaal redenen zijn om te kiezen voor een andere rechtsvorm.

Houd er wel rekening mee dat als je een stichting opzet, dat daar behoorlijk wat regelwerk aan vast zit. Zo moet je ook een stichtingsbestuur opzetten.

De antwoorden op al deze vragen zijn tot stand gekomen in een gesprek tussen Johan Verlinde, programmamanager van Rotterdams Weerwoord, Andre Rodenburg, adviseur Klimaatverandering, Esther Barfoot, communicatie-activist en Marjolijn van Eijsden, community builder.